با این وجود، تفاوتهای اساسی در موضوع بیمه، ذینفعان پوشش و جبران خسارات بین آنها وجود دارد. از آنجایی که این بیمهها از اهمیت بالایی برخورداراند، بسیاری از شرکتها بیمه شخص ثالث قسطی نیز ارائه میدهند.
ضرورت بیمههای اجباری وسایل نقلیه
در ایران، قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه، کلیه دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی را ملزم به تهیه دو نوع پوشش بیمهای کرده است.
- بیمه شخص ثالث: برای جبران خسارات جانی و مالی وارد شده به اشخاص ثالث، در اثر حادثه.
- بیمه سرنشین یا همان بیمه حوادث راننده: برای جبران خسارات جانی وارد شده به راننده مقصر حادثه.
این دو پوشش مکمل یکدیگر هستند و تضمین میکنند که در هر حادثهای، هم زیاندیدگان یا همان شخص ثالث و هم راننده مقصر از نظر جانی مورد حمایت مالی قرار گیرند.
بیمه شخص ثالث و اهمیت آن
بیمه شخص ثالث، مهمترین و گستردهترین نوع بیمه اجباری برای وسایل نقلیه است. شخص ثالث در بیمه، به هر فردی غیر از راننده مقصر حادثه و مالک وسیله نقلیه اطلاق میشود که در اثر حوادث رانندگی دچار زیان جانی یا مالی شده است. ماهیت این بیمه، بیمه مسئولیت مدنی است؛ یعنی جبران خساراتی که راننده مقصر، مسئول پرداخت آن است.
پوششهای اصلی بیمه شخص ثالث
پوششهای بیمه شخص ثالث به دو دسته اصلی تقسیم میشوند؛ این پوششها شامل خسارات جانی و مالی میشود که در ادامه بررسی خواهیم کرد.
۱٫ خسارات جانی
این پوشش بیمه، شامل هزینههایی است که به دلیل صدمات جسمانی، فوت، نقص عضو و هزینههای پزشکی واردشده به شخص ثالث پرداخت میشود. سقف تعهدات این بخش بر اساس مبلغ دیه کامل یک انسان در ماههای حرام تعیین میشود و حداقل دیه در ماه غیر حرام، برای نقص عضو در صورت عدم تعیین سقف بالاتر، توسط بیمهگذار تعیین میشود.
۲٫ خسارات مالی
این پوشش شامل جبران زیانهای واردشده به اموال اشخاص ثالث است؛ مانند خسارت به خودروی مقابل، نردههای خیابان، ساختمان و مواردی از این قبیل. سقف این پوشش در هنگام خرید بیمهنامه توسط بیمهگذار انتخاب میشود، اما حداقل آن بر اساس قانون، معادل یک چهلم مبلغ دیه کامل در ماههای حرام است.
نحوه محاسبه حق بیمه شخص ثالث
حق بیمه شخص ثالث بر اساس عواملی مختلفی تعیین میشود که در ادامه ذکر خواهیم کرد.
- نوع و کاربری وسیله نقلیه: سواری، وانت، موتورسیکلت، تاکسی.
- سقف تعهدات مالی انتخابی: مبلغ مازاد بر حداقل قانونی.
- تخفیفات عدم خسارت: سالهایی که بیمهگذار از بیمه استفاده نکرده است.
- جریمه دیرکرد: در صورت عدم تمدید به موقع.
- میزان تعهدات جانی: قانونی و ثابت است.
بیمه سرنشین
بیمه سرنشین که به نام بیمه حوادث راننده نیز شناخته میشد، در حال حاضر به طور خاص و انحصاری فقط راننده مقصر را پوشش میدهد؛ در یک حادثه رانندگی که منجر به آسیب جانی راننده میشود، اگر او مقصر باشد، شخص ثالث محسوب نمیشود و در نتیجه، از پوشش بیمه شخص ثالث خارج است. بیمه حوادث راننده دقیقا برای جبران این خلاء ایجاد شده است و به صورت اجباری همراه با بیمه شخص ثالث ارائه میشود.
پوششهای اصلی بیمه سرنشین
پوشش بیمه سرنشین صرفا شامل خسارات جانی وارد شده به راننده مقصر است و شامل موارد مالی نمیشود.
- فوت ناشی از حادثه.
- نقص عضو دائمی و جزئی یا کلی.
- هزینههای درمانی و پزشکی ناشی از حادثه.
توجه داشته باشید که سقف تعهدات این بخش برای فوت و نقص عضو معمولا معادل دیه کامل در ماه غیرحرام در نظر گرفته میشود و هزینههای پزشکی نیز معمولا سقف مشخصی دارد.
تفاوتهای کلیدی بیمه شخص ثالث و بیمه سرنشین
تفاوتهای اصلی بین بیمه شخص ثالث و بیمه حوادث راننده را میتوان در چند محور اساسی خلاصه تا بیشتر با این بیمههای ضروری آشنا شوید.
| معیار تفاوت | بیمه شخص ثالث | بیمه سرنشین |
| ذینفع پوشش | اشخاص ثالث، هر فرد زیاندیده به جز راننده مقصر و مالک وسیله نقلیه | راننده مقصر حادثه |
| ماهیت بیمه | مسئولیت مدنی، برای جبران مسئولیت راننده | حوادث شخصی، پوشش صدمات فردی |
| نوع خسارت پوششی | مالی و جانی | فقط جانی |
| سقف تعهدات جانی | بر اساس دیه ماههای حرام، برای فوت | بر اساس دیه ماههای غیر حرام، برای فوت و نقص عضو |
| اجباری بودن | اجباری؛ طبق قانون | اجباری؛ به عنوان بخشی از بیمهنامه شخص ثالث |
| تعهدات مالی | دارد؛ جبران خسارت مالی شخص ثالث | ندارد؛ خسارت مالی برای راننده مقصر وجود ندارد |
| سرنشینان خودرو | سرنشینان خودروی مقصر، به جز راننده را تحت پوشش جانی قرار میدهد. | سرنشینان را تحت پوشش قرار نمیدهد و فقط شامل راننده مقصر است. |
فرآیند اقدام برای دریافت خسارت در هر دو بیمه
برای دریافت خسارت از بیمه شخص ثالث قسطی و بیمه سرنشین، نیاز است تا مراحلی را طی کنید و مستنداتی را ارائه دهید، تا پس از بررسی و طی روند قانونی، خسارت شما پرداخت شود.
- اعلام حادثه: در صورت بروز هر نوع حادثه منجر به خسارت جانی یا مالی، باید در اولین فرصت و حداکثر ظرف پنج روز کاری، به شرکت بیمه و در صورت لزوم به مراجع انتظامی اطلاع داده شود.
- تنظیم گزارش: برای خسارات جانی و مالی با سقف بالا، ارائه کروکی پلیس و گزارشهای قضایی ضروری است.
- ارائه مدارک: تحویل مدارک هویتی، بیمهنامه، گواهینامه، کارت خودرو، فاکتورهای هزینههای درمانی برای خسارات جانی و مدارک مالکیت برای خسارات مالی الزامی است.
تفاوت در تعیین میزان خسارت در بیمه شخص ثالث و سرنشین
- بیمه شخص ثالث: میزان خسارت جانی یا دیه، توسط مراجع قضایی تعیین و ابلاغ میشود اما خسارت مالی توسط کارشناس بیمه یا ارزیاب خسارت تعیین میشود.
- بیمه سرنشین: میزان خسارت جانی توسط پزشک قانونی و کارشناس بیمه بر اساس سقف تعهدات و نوع آسیب تعیین میشود.
نکات کلیدی و تکمیلی
- اهمیت سقف تعهدات مالی: رانندگان باید در زمان خرید بیمهنامه، به سقف تعهدات مالی توجه کنند و در صورت نیاز آن را افزایش دهند. اگر خسارت مالی واردشده به شخص ثالث بیشتر از سقف بیمهنامه باشد، راننده مقصر باید مابقی مبلغ را از جیب خود پرداخت کند.
- پوشش راننده غیر مقصر: رانندهای که مقصر نیست، به عنوان شخص ثالث محسوب شده و خسارات جانی و مالی او توسط بیمه شخص ثالث خودروی مقصر پرداخت میشود.
- اجباری بودن خرید همزمان: طبق قانون فعلی، امکان خرید بیمه شخص ثالث بدون پوشش حوادث راننده وجود ندارد؛ این دو پوشش به صورت یکجا و اجباری در یک بیمهنامه ارائه میشوند تا هیچ فردی در حادثه، اعم از مقصر یا زیاندیده، بدون حمایت جانی و مالی نماند.
- استثنائات مشترک: هر دو بیمهنامه دارای استثنائاتی هستند که خسارت را پوشش نمیدهند، مانند رانندگی در حالت مستی، عمد در ایجاد حادثه و یا رانندگی بدون گواهینامه معتبر.
کدام بیمه مهمتر است؟ بیمه شخص ثالث یا بیمه سرنشین
بیمه شخص ثالث و بیمه سرنشین، هر دو از ارکان اصلی حمایت مالی در حوادث رانندگی محسوب میشوند اما تفاوتهای اساسی با یکدیگر دارند. درک صحیح این تفاوتها به بیمهگذاران کمک میکند تا حتی در زمان خرید بیمه شخص ثالث قسطی، سقفهای تعهدات مالی را به درستی انتخاب کنند و هنگام بروز حادثه، دقیقا بدانند که چه کسی و از کدام بخش از بیمهنامه میتواند ادعای خسارت کند.
- نویسنده: کارشناس روابط عمومی
علیاکبر موسوی
تاریخ : 17 - دسامبر - 2025توضیح تفاوت بیمه شخص ثالث و بیمه سرنشین خیلی شفاف و کاربردی بود، مخصوصاً بخشی که مشخص میکند راننده مقصر چرا از پوشش شخص ثالث خارج است. این موضوع برای خیلی از رانندهها هنوز مبهم است و معمولاً بعد از حادثه تازه متوجه آن میشوند.
کارشناس روابط عمومی
تاریخ : 17 - دسامبر - 2025دقیقاً همین ابهام باعث میشود بسیاری از رانندگان تصور کنند بیمه شخص ثالث همه خسارات جانی را پوشش میدهد، در حالی که راننده مقصر فقط از طریق بیمه سرنشین حمایت میشود. هدف این تفکیک قانونی این است که هم مسئولیت راننده در قبال دیگران پوشش داده شود و هم خود او در صورت آسیب، بدون پشتوانه نماند. آگاهی از این تفاوتها به بیمهگذاران کمک میکند هنگام خرید بیمهنامه، مخصوصاً در انتخاب سقف تعهدات مالی، تصمیم آگاهانهتری بگیرند و در زمان حادثه دچار سردرگمی نشوند.