در این مقاله، قصد داریم مراحل گام به گام واردات کالا به ایران را به طور ساده و کاربردی توضیح دهیم. از ثبت سفارش و تأمین ارز گرفته تا ترخیص کالا از گمرک و توزیع آن در بازار، هر مرحله نیاز به دقت و برنامهریزی دارد. علاوه بر این، خدمات مالی و مشاورهای مانند حواله ارزی، تأمین اسناد بانکی و حمل و نقل بینالمللی میتوانند فرآیند واردات شما را سادهتر و سریعتر نمایند.
⚠️ توجه: به دلیل اینکه بخشنامههای بانک مرکزی و وزارت صمت بهطور مداوم تغییر میکنند، برای دریافت اطلاعات دقیق و بهروز حتماً با کارشناسان بازرگانی خود در ارتباط باشید.
گامهای اصلی واردات کالا
۱. ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت
اولین گام، ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت است. واردکنندگان باید اطلاعات کامل کالا شامل مشخصات فروشنده، شماره تعرفه گمرکی، شرح کالا، مقدار، قیمت و سایر جزئیات را در سامانه وارد کنند.
- سپس باید اقدام به اخذ مجوز از سازمان صمت نمایند.
- در صورت نیاز، مجوزهای مربوطه از سازمانهای ذیربط مانند سازمان غذا و دارو، وزارت جهاد کشاورزی یا سازمان استاندارد دریافت میشود.
۲. تأمین ارز (مرکز مبادله طلا و ارز ایران)
پس از ثبت سفارش، واردکننده باید برای تأمین ارز اقدام کند.
- ابتدا در سامانه جامع تجارت اقدام به ثبت گواهی آماری (تخصیص ارز) میشود.
- سپس بانک عامل آن را بررسی و تأیید میکند.
- بعد از تأیید، واردکننده باید سپردهگذاری ریالی را انجام دهد تا بانک عامل ارز مورد نیاز را از طریق مرکز مبادله طلا و ارز ایران خریداری نماید.
⚠️ در حال حاضر امکان پرداخت ارز آزاد بدون منشاء بانکی وجود ندارد. اگر مبلغی را بهصورت آزاد به فروشنده پرداخت کردهاید، باید برای امور بانکی و ترخیص، از طریق کانالهای مجاز منشاء ارز معتبر تعریف شود.
📌 توجه مهم: بخشنامهها و مقررات مربوط به تأمین ارز بهطور مداوم در حال تغییر است و ممکن است بهزودی روشهای جدیدی برای خرید ارز معرفی شوند. بنابراین توصیه میکنیم پیش از هر اقدام، حتماً از طریق مشاوران بازرگانی و گمرکی خود نسبت به آخرین تغییرات و بهروزرسانیها آگاه شوید.
۳. عقد قرارداد با فروشنده خارجی
در این مرحله، قرارداد خرید بین واردکننده و فروشنده خارجی امضا میشود. قرارداد باید شامل:
- قیمت کالا
- شرایط حمل (طبق Incoterms)
- زمان و نحوه تحویل
🔹 پیشنهاد: اگر نسبت به فروشنده خود اطمینان کامل ندارید یا سابقه کافی از او در اختیار ندارید، میتوانید از خدمات خرید واسطهای شرکت های بازرگانی استفاده کنید. این سرویس ریسکهای ناشی از عدم ارسال کالا یا مشکلات کیفیتی را به حداقل میرساند.
۴. حمل و نقل کالا
حمل و نقل کالا از کشور مبدأ به ایران یکی از مهمترین بخشهاست:
- دریایی برای کالاهای حجیم و عمده
- هوایی برای کالاهای فوری یا حساس
- زمینی برای کشورهای همسایه
پس از ارسال کالا، اسناد حمل و نقل بینالمللی کالا (مانند بارنامه یا حواله حمل) باید به گمرک ارائه شود.
۵. ورود کالا به گمرک ایران
پس از ورود محموله به مرز، واردکننده باید:
- ترخیصیه را از شرکت حمل و نقل دریافت کند.
- تسویهحساب حمل را انجام دهد.
- کالا را در گمرک ایران اظهار نماید.
گمرک بررسی میکند که کالا با اطلاعات ثبت سفارش و سایر مدارک بانکی و حمل تطابق داشته باشد.
۶. اخذ مجوزهای لازم
بسته به نوع کالا، باید مجوزهای زیر دریافت شود:
- سازمان غذا و دارو (برای دارو و تجهیزات پزشکی)
- سازمان ملی استاندارد (برای محصولات صنعتی و مصرفی)
- وزارت جهاد کشاورزی (برای کالاهای کشاورزی و غذایی)
۷. ترخیص کالا از گمرک
برای ترخیص کالا نیاز به ارائه مدارک زیر است:
- پروفرما اینویس و پکینگ لیست
- ثبت سفارش
- بارنامه و بیمهنامه
- گواهی مبدأ
- کد رهگیری بانک
پس از پرداخت حقوق ورودی، عوارض گمرکی و ارزش افزوده، کالا ترخیص میشود.
۸. توزیع و فروش کالا
بعد از ترخیص، کالا میتواند وارد بازار شود. عرضه میتواند بهصورت عمدهفروشی یا خردهفروشی انجام شود.
۹. پرداخت مالیات بر ارزش افزوده (VAT)
- بخشی از VAT در زمان ترخیص کالا در گمرک پرداخت میشود.
- بخش دیگر پس از فروش کالا و صدور فاکتور رسمی، از خریدار دریافت و به سازمان امور مالیاتی پرداخت میگردد.
۱۰. گزارشدهی به سازمانهای دولتی
در برخی موارد، واردکنندگان باید گزارش واردات خود را به سازمانهای نظارتی مانند وزارت صمت یا سازمان حمایت ارائه دهند. این گزارشها شامل حجم واردات، نرخ فروش و محل توزیع میشود.
سوالات رایج در مورد واردات کالا به ایران
❓۱. چرا کارت بازرگانی الزامی است؟
✅کارت بازرگانی مجوز قانونی برای فعالیت بینالمللی است و توسط اتاق بازرگانی ایران صادر میشود. بدون آن امکان ثبت سفارش و ترخیص وجود ندارد.
📌منبع: اتاق بازرگانی ایران (iccima.ir)
❓۲. چه مدارکی برای دریافت کارت بازرگانی لازم است؟
✅شناسنامه و کارت ملی، کد اقتصادی، اجارهنامه یا سند مالکیت، گواهی بانکی و گواهی عدم سوءپیشینه.
📌منبع: سامانه جامع تجارت (ntsw.ir)
❓۳. آیا امکان واردات بدون کارت بازرگانی وجود دارد؟
✅خیر، مگر در شرایط خاص مانند واردات مسافری یا معافیت قانونی دستگاههای دولتی.
📌منبع: سازمان گمرک ایران
❓۴. تأمین ارز برای واردات چگونه انجام میشود؟
✅فقط از طریق مرکز مبادله طلا و ارز ایران یا حوالههای ثبتشده در سامانه نیما. ارز آزاد بدون منشاء بانکی پذیرفته نمیشود.
📌منبع: بانک مرکزی ایران (cbi.ir)
❓۵. مراحل ترخیص کالا از گمرک چیست؟
✅اظهار کالا در سامانه EPL، ارائه اسناد (پروفرما، پکینگ لیست، بارنامه، بیمهنامه، ثبت سفارش، کد رهگیری بانک)، پرداخت حقوق ورودی و VAT، اخذ مجوزهای لازم، صدور پروانه ترخیص.
📌منبع: گمرک ایران (irica.ir)
❓۶. حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده چگونه محاسبه میشود؟
✅حقوق ورودی بر اساس تعرفه گمرکی و نرخ ارز ETS محاسبه میشود. VAT بر اساس ارزش کالا + حقوق ورودی محاسبه میگردد.
📌منبع: سازمان امور مالیاتی کشور (intamedia.ir)
❓۷. آیا همه کالاها قابل واردات هستند؟
✅خیر. کالاها به سه دسته مجاز، مشروط و ممنوع تقسیم میشوند. فهرست کالاها در سامانه جامع تجارت منتشر میشود.
📌منبع: وزارت صمت – سامانه جامع تجارت (ntsw.ir)
❓۸. نقش اینکوترمز (Incoterms) در قرارداد خرید چیست؟
✅اینکوترمز شرایط حقوقی و ریسکهای حمل را مشخص میکند. انتخاب درست آن (مثل FOB یا CIF) اهمیت زیادی دارد.
📌منبع: اتاق بازرگانی بینالمللی (ICC)
❓۹. اگر فروشنده معتبر نباشد چه باید کرد؟
✅توصیه میشود خرید مستقیم انجام نشود و از خدمات خرید واسطهای شرکتهای معتبر استفاده شود تا ریسکها کاهش یابد.
❓۱۰. چه عواملی بیشترین ریسک را در واردات دارند؟
✅تغییرات بخشنامهها، نوسانات ارز، مشکلات حمل و نقل، نیاز به مجوزهای خاص و سوءاستفاده از کارتهای اجارهای.
نقش مشاوره و شرکتهای واسط در واردات کالا
آیا شما هم احساس میکنید که فرآیند واردات کالا پیچیدهتر از آن چیزی است که به نظر میرسد؟ این احساس کاملاً طبیعی است، چرا که واردات کالا به ایران با توجه به قوانین و مقررات متغیر، میتواند چالشهای زیادی به همراه داشته باشد. در این مسیر، مشاوره تخصصی و دریافت مشاوره در زمینه واردات کالا، نقشی حیاتی ایفا میکند.
یک مشاور بازرگانی باتجربه به شما کمک میکند:
- بهترین روش تأمین ارز را متناسب با شرایط روز انتخاب کنید.
- مناسبترین مسیر حملونقل و اینکوترمز را برای کاهش هزینه و ریسک برگزینید.
- در مراحل حساس مانند ثبت سفارش، اخذ مجوزها و ترخیص کالا، بدون خطا و اتلاف زمان حرکت کنید.
اما نقش مهمتر در این میان، شرکتهای واسط و نمایندگان معتبر ایرانی در خارج از کشور است. این شرکتها با داشتن تیمهای متخصص و آشنا با بازارهای بینالمللی (بهویژه در چین، امارات و ترکیه) میتوانند بهعنوان پل ارتباطی میان شما و فروشنده عمل کنند.
استفاده از خدمات این شرکتها چند مزیت کلیدی دارد:
- کاهش ریسک مالی: پرداختها و نقلوانتقالات ارزی از طریق واسطههای معتبر انجام میشود.
- اطمینان از فروشنده: با اعتبارسنجی فروشنده خارجی، اصالت کالا و تعهدات او بررسی میشود.
- پیگیری حقوقی و قراردادی: در صورت بروز مشکل، شرکت واسط بهعنوان طرف قرارداد از منافع شما دفاع میکند.
- تسریع فرآیند ترخیص: با تجربه و ارتباط مستقیم با گمرک و بانک عامل، موانع سریعتر برطرف میشوند.
برای تجار تازهوارد، همکاری با یک شرکت مشاوره و واسط قابل اعتماد ایرانی میتواند مانند داشتن یک راهنما و محافظ در مسیر پرچالش تجارت بینالملل باشد. این شرکتها با آگاهی کامل از بخشنامههای صمت و بانک مرکزی، تجربه عملی در گمرک و ارتباطات قوی با فروشندگان خارجی، شما را از اشتباهات پرهزینه و ریسکهای غیرضروری دور نگه میدارند.
نتیجهگیری
فرآیند واردات کالا به ایران نیازمند دقت، شناخت قوانین و استفاده از مشاورههای بهروز است. با طی کردن این ۱۰ گام، توجه به سوالات رایج و بهرهگیری از خدمات شرکتهای واسط و مشاوران باتجربه ایرانی، میتوانید واردات خود را با ریسک کمتر و موفقیت بیشتر انجام دهید.
خالقی
تاریخ : 27 - آگوست - 2025من تازه وارد حوزه واردات شدم و واقعاً مراحل ثبت سفارش و تأمین ارز برام گیجکنندهست. از کجا باید شروع کنم؟
کارشناس روابط عمومی
تاریخ : 27 - آگوست - 2025کاملاً قابل درکه! برای شروع، پیشنهاد میکنم ابتدا با یک مشاور بازرگانی معتبر مشورت کنید تا مسیر ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت رو براتون روشن کنه. بعد از اون، تأمین ارز از طریق بانک عامل و مرکز مبادله انجام میشه. مقالهای که خوندید، مراحل رو بهصورت گامبهگام توضیح داده و میتونه راهنمای خوبی باشه.