یزد- شاید باور اینکه زعفران بهاباد از نظر کیفیت رتبه اول کشور را دارد کمی سخت باشد زیرا سالهای طولانی است که نام زعفران با خراسان عجین شده اما یزد هم در حال تبدیل شدن به قطب تولید طلای سرخ کشور است.
مهدی جلیلیان، بازار؛ عمر کشت گسترده زعفران در برخی شهرستان‌های استان یزد به ویژه بهاباد به دو دهه نمی‌رسد اما در همین مدت کوتاه، این محصول توانسته نام مناطقی همچون بهاباد را جهانی کند زیرا به واسطه نوع خاک، روش کشت و نحوه برداشت، محصول زعفران بهاباد کیفیتی بهتر از تمامی زعفران‌های جهان دارد و این نکته‌ای است که توسط کارشناسان امر به آن اذغان شده است.
خراسان‌های جنوبی و رضوی از نظر میزان کشت هنوز هم رتبه‌دار تولید طلای سرخ در کشور و حتی جهان هستند اما از نظر کیفی، زعفران بهاباد گوی سبقت را از طلایه‌داران تولید زعفران ربوده است. زعفران هم‌اکنون در شهرستان‌های بافق، بهاباد، تفت، ابرکوه، یزد و مهریز کشت می‌شود اما زعفران بهاباد به لحاظ بافت خاک از نظر کیفی و به لحاظ سطح زیر کشت از نظر کمی، در استان یزد سرآمد است.
افرادی که در کار زعفران خبره هستند، عطر و رنگ این محصول بهاباد را متفاوت با محصول سایر استان‌های کشور می‌دانند. به‌رغم تمام ویژگی‌های زعفران بهاباد، این محصول به دلایل مختلف همچنان گمنام است و شاید کمتر کسی زعفران را با برند این شهرستان استفاده کرده باشد.
فروش فله ای زعفران بهاباد به تجار سایر استانها
تا چند سال پیش، اغلب کشاورزان شهرستان بهاباد، محصول خود را یکجا و به صورت فله به تجار خراسان جنوبی می‌فروختند و آنها نیز زعفران بهاباد را با برندهای ویژه خراسان جنوبی بسته‌بندی و بازار عرضه می‌کردند. پس از اینکه کشاورزان بهابادی متوجه شدند از این طریق چه ضرری را متحمل می شوند و محصول آنها هرگز قرار نیست نام و نشانی از خود باقی بگذارند، کمتر به سراغ تجار و خریداران سایر استانها رفتند و خود اقدام به فروش کردند.
فروش زعفران توسط کشاورزان بهابادی به ساده‌ترین شیوه ممکن انجام می شود و هنوز هم نام و نشانی از بهاباد و زعفران آن در بازار این محصول نیست
فروش زعفران توسط کشاورزان بهابادی به ساده‌ترین شیوه ممکن انجام می شود و هنوز هم نام و نشانی از بهاباد و زعفران آن در بازار این محصول نیست زیرا بدون بسته بندی با آرم و نام و نشان و برند، این محصول را به فروش می رسانند.
محمدعلی اخوان یکی از زعفران کاران عمده بهاباد در این زمینه به خبرنگار بازار گفت: پس از اینکه کلاله گل زعفران را خشک کردیم، اقدام به بسته‌بندی می‌کنیم و از آنجا که اغلب مشتری های ما آشنا هستند و محصول را به مغازه نمی‌دهیم. تا پارسال از کیسه‌های کوچک پلاستیکی برای بسته بندی زعفران استفاده می کردیم اما امسال از پاکت های کاغذی زیپ دار استفاده می کنیم اما زعفرانمان اسم و برند ندارد.
وی افزود: بسته بندی ها به طور عمده یک و سه مثقالی است و پس از آماده شدن، به اقوام و دوستان خود در یزد و دیگر شهرهای استان اطلاع می دهیم و عمده فروش ما خانگی و از طریق زنجیره اقوام و دوستان است.
فروش طلای سرخ در یزد به‌طور عمده و خانگی انجام می شود
این شیوه بسته بندی تقریبا توسط تمامی کشاورزان بهابادی در حال انجام است که همین شیوه بسته بندی نیز به راحتی این محصول را به کام رقبا شیرین می کند. هنوز هم در فصل برداشت زعفران، خریدارانی از نقاط مختلف به بهاباد مراجعه می کنند و به ظاهر زعفران بسته بندی شده خریداری می کنند اما کیفیت این بسته بندی ها به اندازه ای ضعیف است که به راحتی قابل فله سازی و بسته بندی دوباره با برندی خاص است.
برخی زعفران کاران امروزی تر، اقدام به ساخت مُهر کرده اند و روی بسته های کاغذی مُهر برند خود را می زنند که این نوع برندگذاری نیز بازارپسند نیست و قرار نیست با این شیوه ها، زعفران بهاباد اسم و رسم پیدا کند. افراد سودجوی بسیاری زعفران بهاباد را با قیمت پایین خریداری می کنند و پس از یک بسته بندی رنگ و لعابدار و اتیکت های برندهای معروف، اقدام به فروش این محصول گاهی حتی تا دو برابر قیمت واقعی می کنند. میزان تولید زعفران در استان یزد به ویژه شهرستان بهاباد چندان هم محدود نیست و طی سالهای اخیر رشد و توسعه خوبی داشته است.
فقدان صنایع تبدیلی
رئیس جهاد کشاورزی استان یزد در این زمینه به خبرنگار بازار گفت: کشاورزان استان یزد امسال بیش از ۴ تن محصول زعفران برداشت کرده اند که با این حجم برداشت، رتبه دوم را در کشور به خود اختصاص داده ایم. در حال حاضر در استان یزد ۷۵۰ هکتار از اراضی کشاورزی زیر کشت زعفران است که بهاباد بیشترین میزان کشت را به خود اختصاص داده است.
محمدعلی حاتمی زاده نبود صنایع تکمیلی، فرآوری و بسته بندی در شهرستان های قطب کشاورزی از جمله بهاباد و خاتم و مروست را عامل اصلی صادر نشدن محصولات این شهرستانها برشمرد و گفت: برای ترغیب سرمایه گذاران بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این زمینه تلاش های بسیاری انجام شده اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله بسیاری داریم.
وی تاکید کرد: استان یزد به ویِژه شهرستان بهاباد در زمینه میزان کشت زعفران همچنین کیفیت این محصول از جایگاه خوبی برخوردار است اما تا زمانی که نتوانیم بسته بندی و فروش این محصول را ساماندهی کنیم، نمی توانیم به صادرات آن چندان دلخوش باشیم و اگر صادراتی نیز صورت می گیرد، غیررسمی است.
۳۵۰ هکتار از اراضی شهرستان بهاباد به کشت زعفران اختصاص یافته است
با توجه به اینکه بیش از نیمی از زعفران تولیدی استان یزد در شهرستان بهاباد تولید می شود، ایجاد صنایع تکمیلی و بسته بندی برای این محصول یک ضرورت است. بهاباد طی دو سه سال اخیر هر سال بالغ بر دو هزار کیلو زعفران تولید کرده که این میزان عدد قابل توجهی است و بستر مناسبی برای صادرات و برندسازی به شمار می رود.
توسعه روزافزون سطح زیرکشت زعفران در بهاباد
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان بهاباد در گفتگو با خبرنگار بازار اظهار داشت: در حال حاضر ۳۵۰ هکتار از اراضی این شهرستان به کشت زعفران اختصاص یافته که این میزان سطح زیر کشت هر سال در حال افزایش است.
علی اکبر رحمتیان عنوان کرد: اگر روند توسعه سطح زیرکشت و میزان تولید محصول به همین منوال پیش برود، بهاباد می تواند به قطب تولید زعفران کشور تبدیل شود اما در کنار افزایش کمی این محصول، باید به فکر برندسازی و صادرات آن نیز باشیم.
به نظر می رسد مردم و کشاورزان بهاباد با توجه به درآمد نسبتا خوب این محصول، باید خود اقدام به سرمایه گذاری برای ایجاد صنایع بسته بندی و در نهایت برندسازی کنند. تلاش بی وقفه کشاورزان سختکوش استان یزد وقتی به ثمر می نشیند و می تواند برای کشاورز آورده قابل توجه داشته باشد که فروش مستمر و صادرات داشته باشد و این مهم تنها در سایه برند سازی محقق خواهد شد.
- نویسنده: تحلیل بازار
