شاید کمتر کسی تصور کند که یک پشه با ساختار ریز و ضعیفی که دارد قادر باشد برای سلامت انسان خطرساز باشد! در این گزارش به بهانه روز جهانی پشه به معرفی ساختار این حشره و راه های جلوگیری از خطرات آن می پردازیم.
امروز ۳۰ مرداد ( ۲۰ آگوست) روز جهانی پشه نامگذاری شده است. پشه در دسته حشرات قرار می گیرد و می تواند آزار دهنده و حتی در مواردی برای سلامت انسان خطرناک باشد. پشه ها با تغذیه از افراد بیمار، انواع بیماری ها را به سایر انسان ها منتقل می کنند. ویروس ها و باکتری ها به معده پشه ها وارد شده و پس از پشت سر گذاشتن چندین مرحله، دوباره به بزاق آن ها برمی‌گردند و از این طریق به فردی که گزیده می شود منتقل می شود.
حال بهه همین بهانه خبرنگار گسترش نیوز در روز جهانی پشه به بررسی همه جانبه این حشره پرداخته و در ادامه به آن اشاره می کند که چگونه می توان از شر مزاحمت ها و خطرهای احتمالی این حشره در امان ماند.
معرفی ساختار ظاهر پشه ها
قطعات دهانی پشه ها به شکل سوزن هستند و با استفاده از آن ها هم خون را می مکد و هم بزاق را تزریق می کند. بزاق پشه ها مانند یک داروی بیهوشی عمل کرده و باعث می شود که فرد متوجه گزیده شدن نشود. همچنین، این بزاق مانع از انعقاد خون شده و موجب می شود که خون به راحتی جریان یابد. بزاق پشه ها به تنهایی حاوی پاتوژن نیست و در واقع، خون مکیده شده از یک فرد بیمار است که با بزاق به فرد دیگر منتقل می‌شود و باعث بروز بیماری می گردد. پشه ها ناقل ویروس هایی نظیر مالاریا، تب زرد، انسفالیت، تب دنگی، زیکا، ویروس چیکونگونیا و ویروس نیل غربی هستند. فهرست بیماری هایی که توسط پشه‌ها منتقل می‌شوند در حال گسترش است و علائم بیماری ها در افراد بسته به نوع ویروس متفاوت عمل می کند.
با توجه به اینکه اندام های دهانی پشه‌های نر برای سوراخ کردن پوست و تغذیه از پروتئین طراحی نشده اند، این پشه ها نیش نمی زنند و به جای آن از شهد گیاهان و آب میوه‌ها تغذیه می کنند. تنها پشه های ماده هستند که نیش می زنند و این پشه ها به دلیل گرمای بدن، دی‌اکسید کربنی که انسان در حین تنفس آزاد می کند، تعریق پوستی و حتی بوی بدن، به سمت انسان جذب می شوند. پشه ها برای تغذیه از خون می توانند مسافتی بین ۱.۵ تا ۳ کیلومتر را طی کنند.
اگرچه نیش بسیاری از پشه‌ها بی‌خطر است و خطر انتقال بیماری را ندارد، اما برخی از گونه‌های آنها می‌توانند بیماری‌های مهمی را منتقل کنند. احتمال اینکه یک فرد به واسطه نیش پشه بیمار شود بسیار پایین است، اما به هر حال باید خانه را در برابر این ناقلین بیماری ایمن نگه داشت.
پشه آئدس چیست و چقدر خطرناک است؟
عامل ایجاد تب دنگی نیش پشه آئدس است و این بیماری از طریق سایر گونه‌های پشه‌ها منتقل نمی‌شود. پشه آئدس دارای رفتار خاصی است؛ نوع غالب این پشه در ایران، روزگرد بوده و عمدتاً در اوایل صبح و نزدیک غروب آفتاب به گزش می‌پردازد. این پشه تنها در صورتی به ویروس دنگی آلوده می‌شود که فردی که نیش می‌زند، به این ویروس مبتلا باشد و پس از آن، تمامی گزش‌های بعدی این پشه قادر به انتقال بیماری خواهند بود.
با چه علائمی گزیدگی پشه آئدس مشخص می شود؟
علائم این بیماری به تدریج شروع می‌شود و شباهت‌هایی به نشانه‌های سرماخوردگی دارد. از جمله علائم رایج می‌توان به درد پشت چشم، تب و لرز، سردرد، سرگیجه و درد در بدن اشاره کرد. هرچند سرفه در این بیماری نادر است، اما اکثر بیماران از درد پشت چشم و بدن‌درد شکایت دارند. اگر شخصی به یکی از انواع ویروس تب دنگی آلوده شود، دیگر در طول زندگی‌اش به همان نوع ویروس دوباره مبتلا نخواهد شد. با این حال، به دلیل وجود سه نوع مختلف ویروس، یک فرد می‌تواند در طول عمر خود تا سه بار به تب دنگی مبتلا شود.
چطور از گزش پشه آئدس و دیگر حشرات در امان بمانیم؟
با توجه به اینکه پشه آئدس فعالیت های خود را در طول روز انجام می دهد و در این زمان نیش می‌زند، افراد، به ویژه کسانی که به سفرهای خارجی می‌روند و مخصوصا در این روزها زائران اربعین، باید احتیاط کنند. توصیه می شود لباس های آستین بلند بپوشند و تا حد امکان بدن خود را بپوشانند. همچنین برای قسمت هایی از بدن که نمی توان آن ها را پوشاند، استفاده از مواد دافع حشرات پیشنهاد می‌شود. خوشبختانه تب دنگی تنها از طریق نیش پشه های آلوده به فردی دیگر منتقل می شود و این انتقال نیازمند نیش زدن چندین نفر توسط پشه بیمار است. با این حال، در بیمارستان ها این بیماری می‌تواند از طریق انتقال خون یا سوزن‌های آلوده به پرسنل منتقل شود. همچنین، احتمال انتقال این بیماری به جنین از مادر نیز وجود دارد.
- نویسنده: گسترش نیوز
