چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران، توسط کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران منتشر شد.
به گزارش روابط عمومی انجمن، بررسی‌های کارشناسان کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک تهران نشان می‌دهد که روند استفاده از اینترنت استارلینک در یک‌سال گذشته در ایران افزایشی ۲۰ برابری داشته است؛ این یعنی:
- شهروندان ایرانی در مقابل اینترنت کند، پراختلال و محدود داخلی حاضرند با هزینه‌ای ۷۰۰ تا ۲۰۰۰ دلاری در ماه، اینترنت ماهواره‌ای را تهیه کنند.
همچنین طبق بررسی‌هایی که در گزارش چهارم کیفیت اینترنت ایران آمده:
- تلفن‌های همراه ایرانی‌ها به‌دلیل استفاده از فیلترشکنهای رایگان به عامل مهمی در آلودگی شبکه تبدیل شده‌اند و آلودگی شبکه را بازتولید می‌کنند!
- کاربران ایرانی اختلال‌های متفاوتی به‌شکل کامل یا مقطعی در دسترسی به اینترنت تجربه کردند. اهمیت این اختلال برای کسب‌وکارهای ایرانی تا آن‌جاست که طبق محاسبات کمیسیون اینترنت، اختلال روی http3 معادل خسارت روزانه‌ی ۲میلیاردتومانی در یک شرکت استارت‌آپی است.
همه‌ی این‌ها در وضعیتی است که سیاست‌گذار ایرانی برای اثبات بهبود وضعیت اینترنت کشور به پایگاه داده‌ی Speedtest استناد می‌کند. نتیجه‌ی بررسی‌های کارشناسان کمیسیون اینترنت در شماره‌ی زمستان ۱۴۰۳ این گزارش نشان می‌دهد که:
- بیش از ۷۰درصد داده‌های این سامانه به کاربران شهر تهران استناد می‌کند و بیشتر به اینترنت ثابت مرتبط است. به این ترتیب این سامانه در بسیاری از استان‌های کشور بدون داده است یا کمتر از ده دستگاه را بررسی کرده است؛ که نشان می‌دهد نمی‌توان به داده‌های این سامانه به‌عنوان مرجعی برای سنجش وضعیت سرعت اینترنت ایران اتکا کرد.
با این حال، از جنبه‌های مثبت عملکرد سیاست‌گذار در شش ماه گذشته لازم است به مواردی مانند رفع محدودیت تانل‌های ارتباطی GRE, IPSEC و… و رفع اختلالات IPv6 اشاره کنیم که قدم‌های فنی بزرگی رو به جلو هستند.
اما با این حال وضعیت اینترنت در کشور همچنان بی‌کیفیت است.
همچنان در میان بدترین کیفیت‌های اینترنت جهان ایستاده‌ایم
کیفیت اینترنت ایران نسبت به گزارش قبلی در تیر ۱۴۰۳، تفاوت چشم‌گیری نداشته و همچنان در وضعیت خطرناک است؛ نتیجه‌ی تداوم سیاست‌های محدودکننده‌ی داخلی، تحریم‌های یک‌جانبه‌ی خارجی و مشکلات گسترده در شبکه Access منجر به این شده است که همچنان تجربه کاربری اینترنت در ایران با سه گزاره‌ی کند، پر اختلال (دومین کشور از انتهای جدول بعد از میانمار و اوکراین) و محدود (بعد از چین در جایگاه ۹۹ از ۱۰۰ کشور) توصیف شود. در مجموع بر اساس گزارش Google Crux کیفیت اینترنت ایران در رتبه‌ی ۹۱ و طبق داده‌ی ooni در رتبه ۹۹ از ۱۰۰ کشور است. در تجمیع این دو شاخص، ایران در جایگاه ۹۵ از ۱۰۰ کشور ایستاده است.
همچنین در رابطه با اختلالات با وضعیت slow2GDensity که پس از شهریور ۱۴۰۱ افزایش چشمگیر آن را شاهد بودیم، همچنان به نقطه قبلی باز نگشته‌ایم:
در بررسی دیگر و برای روشن‌تر شدن وضعیت تجربه کاربران در ایران، میانگین کیفیت Density دو سرویس پر استفاده در ترکیه-ایران و امارات-ایران را قیاس کردیم. در قیاس اول مشخص شد که ۷۷درصد کاربران اسنپ و تپسی در ایران با کیفیت ۴g Density توانسته‌اند این وب‌سایت‌ها را مشاهده کنند در حالی که شهروندان اماراتی، تاکسی آنلاین این کشور (Careem) را با ۹۲درصد ۴g Density مشاهده می‌کنند.
در مثال دیگر درباره‌ی فروشگاه‌های آنلاین، ۸۱درصد شهروندان ایرانی دیجی‌کالا را با کیفیت ۴g Density مشاهده می‌کنند و سرویس مشابه آن در ترکیه (Trendyol) برای شهروندان ترک با ۹۷درصد در این شاخص قابل مشاهده است. لازم به یادآوری است در گزارش سوم کیفیت تماشای آپارات در ایران را با یوتیوب در ترکیه مقایسه کرده بودیم که نتایج آن هم مشابه این نتایج بود.
این وضعیت گویای نقش مخرب محدودیت‌های داخلی اینترنت ایران بر کسب‌وکارهای ایرانی و تجربه‌ی کاربران آن‌هاست.
- بیش از ۳۰هزار کاربر ایرانی از استارلینک استفاده می‌کنند
بررسی‌های گزارش چهارم کیفیت اینترنت نشان می‌دهد که بیش از ۳۰هزار کاربر اینترنت ماهواره‌ای در ایران وجود دارد و این روند همچنان رو به رشد است. استارلینک و سازگاری کاربران با این فناوری‌های جدید با گسترش نسل بعدی اینترنت ماهواره‌ای که بدون نیاز به دریافت‌کننده‌های مجزا (Direct To Cell) تلفن همراه را به اینترنت متصل خواهد کرد، به‌طور بالقوه محدودیت‌های سنتی دسترسی به اینترنت را ناکارآمد می‌سازد و چالش‌های جدی برای سیاست‌های محدودکننده ایجاد می‌کند.
اختلال؛ آلودگی فیلترشکن‌ها، دستگاه موبایل کاربران را هم bot-net می‌شناسد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مهمترین دلایل افزایش حملات DDoS از مبدا ایران، فیلترینگ گسترده و در نتیجه استفاده گسترده مردم از فیلترشکنهای رایگان و در نهایت افزایش آلودگی شبکه است. تلفن همراه بسیاری از شهروندان از طریق نصب فیلترشکنهای رایگان به عنوان bot-net مورد سواستفاده‌ی هکرها قرار می‌گیرد.
- چند تست درباره‌ی اختلال‌ها؛ تمامی درخواست‌های http۳ به خارج از کشور در شبکه ایرانسل مختل است
بررسی‌های کارشناسان گزارش کیفیت اینترنت نشان می‌دهد که در شبکه ایرانسل، تمامی درخواست‌های HTTP3 به خارج از کشور با اختلال کامل همراه است. در شبکه‌ی همراه اول درخواست‌های مربوط به دو سرویس‌دهنده Cloudflare و Fastly اختلالات مقطعی دارند ولی در مقاطعی بدون مشکل هستند. همچنین درخواست‌های HTTP3 به مقصد سرویس‌دهنده AWS با اختلال کامل همراه بوده است.
- خسارت اقتصادی اختلال‌ها معادل ۲میلیارد تومانی ضرر روزانه در یک شرکت استارت‌آپی‌ست
طبق گزارش چهارم کیفیت اینترنت، برای بررسی میزان خسارت دقیق اختلال روی http3 آن را در قیاس با وضعیت استفاده با http2 قرار داده‌اند و نتیجه این شده است که این اختلال‌ها در یک شرکت استارت‌آپی روزانه ۲ میلیارد و سالانه ۷۳۰ میلیارد تومان خسارت وارد می‌کند.
سرعت؛ استناد به Speed test یک فریب آماری درباره‌ی سرعت اینترنت ایران است
کارشناسان گزارش چهارم کیفیت اینترنت برای دقیق شدن میزان سرعت اینترنت استان‌های ایران طبق مستندات speed test تمام quadkeyهایی که از سمت ookla منتشر می‌شود را با مکانیزمی پیچیده و با استفاده از lat long به موقعیت جغرافیایی شهرهای کشور تبدیل کردند. معیار ارزیابی برای هر quadkey را دست‌کم ده دستگاه (device) در طول سه ماه قرار دادند و نتیجه نشان داد که تعداد کل دستگاه‌ها در داده‌های فصل سوم میلادی: ۱۰۶ هزار دستگاه است که از این بین سهم شهر تهران ۷۴ هزار دستگاه (حدود ۷۰ درصد)، ۴۶ هزار داده مربوط به اینترنت ثابت، و ۲۷ هزار داده مربوط به اینترنت موبایل است.
به این ترتیب این سامانه در بسیاری از استان‌های کشور بدون داده است یا کمتر از ده دستگاه را بررسی کرده است؛ که نشان می‌دهد نمی‌توان به داده‌های این سامانه به‌عنوان مرجعی برای سنجش وضعیت سرعت اینترنت ایران اتکا کرد.
- کلادفلر: بهبود وضعیت پهنای باند در شش ماه گذشته
گزارش‌های غیر رسمی از افزایش حداقل ۱۵ درصدی پهنای باند بین‌الملل در ماه‌های اخیر به دلیل انجام برخی اصلاحات حکایت می‌کنند. گزارش کلادفلر نشان می‌دهد در طول ۶ ماه گذشته، میانگین سرعت اینترنت کاربران ایرانی نیز افزایش اندکی داشته و از ۴.۵mbps به ۵.۴mbps رسیده است.
- وضعیت فناوری از رده خارج شده‌ی ADSL مهمترین مشکل کشور در اتصال کاربران در لایه Access
در ایران بیش از ۹ میلیون اتصال ADSL است که ۷۰ درصد از آنها زیر ۱۰mbps و بیش از ۳۰ درصد از آنها با سرعتی کمتر از ۶mbps به اپراتور محلی متصل شده‌اند. همچنین محدودیت این فناوری از رده خارج شده باعث شده سرعت آپلود کاربران همواره کمتر از ۹۰۰kbps باشد. در نتیجه، روشن است که یکی از اولویت‌های مهم دولت باید توسعه شبکه Access و گسترش اتصال شبکه فیبر نوری باشد.
محدودیت؛ پس از چین، محدودترین اینترنت جهان را داریم
داده‌های گزارش چهارم کیفیت اینترنت نشان می‌دهد که ایران پس از چین، محدودترین اینترنت جهان را دارد. برای رسیدن به این نتیجه، کارشناسان انجمن تجارت الکترونیک، ۱۰۰ دامنه اینترنتی Origin را با استفاده از پایگاه داده‌ی OONI بررسی کرده‌اند. سپس دامنه‌هایی که بیشترین پوشش را میان این کشورها داشتند را معیار قرار دادند. نتیجه آن شده است که در آبان این سال، تعداد دامنه با فیلترینگ یا اختلال بالای ۵۰ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تغییر معناداری نداشته است.
مطالبات کمیسیون اینترنت؛ حمایت از کسب‌وکارهای داخلی در برابر فیلتر و محدودیت
در بخش پایانی گزارش چهارم کیفیت اینترنت ایران آمده است که کیمیسون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک با توجه به مشکلات متعدد پیش آمده برای کسب‌وکارهای اینترنتی کشور در مسدودسازی‌های ناگهانی دامنه‌های‌شان در بررسی‌های متعدد با مشاوران حقوقی به سند پیش‌نویس برای مطالبه‌گری از کارگروه مصادیق محتوای مجرمانه‌ی کشور رسیده است. در این پیش‌نویس از این کارگروه درخواست شده که در چند بخش درباره‌ی مسدودسازی آی‌پی‌ها یا دامنه‌های اینترنتی شفافیت داشته باشند و نسبت به سکوهای اینترنتی پاسخگو باشند.
بخشی از بندهای این پیش‌نویس شامل مواردی مانند امکان استعلام برخط دامنه‌ها و آی‌پی‌های اینترنتی مسدودشده در یک سامانه اینترنتی، درخواست رفع مسدودی به کارگروه و پاسخ به آن ظرف ۱۰ روز کاری است. همچنین در این پیش‌نویس پیشنهاد سامانه‌ی ثبت اعتراض شهروندان نسبت به مسدودی آدرس دامنه یا آی‌پی اینترنتی را داشته‌اند.
ضمن اینکه پیشنهاد شده در مورد آدرس دامنه یا آی‌پی اینترنتی کسب‌وکارهای مجازی که بیش از صد هزار کاربر ثبت شده دارند یا سکوهای خارجی با بیش از یک میلیون کاربر ایرانی ثبت شده (یا بیش از ۱۰۰gbps پیک ترافیک روزانه)، صدور دستور هرگونه مسدودسازی بدون تایید موردی شورای عالی فضای مجازی ممنوع باشد.
این پیش‌نویس در روزهای پایانی آبان ۱۴۰۳ در اختیار مرکز ملی فضای مجازی قرار گرفته است و انجمن تجارت الکترونیک به نمایندگی از کسب‌وکارهای آنلاین این مطالبه‌گری را تا رسیدن به سندی جامع دنبال خواهد کرد.
برای مشاهده چهارمین گزارش کیفیت اینترنت در ایران کلیک کنید.
- نویسنده: استارتاپ ۳۶۰
